Bij de verkiezingen van 10 juni 2007: waarom links verloor?

Waarom links zijn aantrekkingskracht verliest?

Er zijn wellicht heel wat antwoorden op deze vraag te bedenken. Ik ben ook geen specialist, zeker niet wanneer ik mij vergelijk met de politieke en andere commentatoren die ‘the day after’ op radio en televisie hun deskundgheid tentoonspreiden en breed uitmeten.
Laat ik een stelling formuleren: links verliest zijn aantrekkingskracht omdat het bang geworden is om nog echt links te zijn.
Mensen zijn niet dwaas en ze zien en voelen onmiddellijk aan dat keuzes worden gemaakt op basis van angst. Vanuit die angst heeft men de neiging om zoveel mogelijk te behagen, bijvoorbeeld met leuke flitsende woorden en met mooie of heel slimme BV’s op de lijsten.
En omdat men vooral met perceptie bezig is wordt de ‘linkse’ inhoud verwaarloosd en vergeten.

Een paar voorbeelden om mijn stelling te onderbouwen.
De verkiezingscampagne werd vaak gedomineerd door de liberale sirenenzang over de belastingverlaging. En omdat iedereen uit eigen ervaring (het hemd is altijd nader dan de rok) weet hoe aantrekkelijk deze vaak valse belofte is, durft links deze belofte enkel bijtreden en luid roepen dat ook zij voor belastingverlaging is. Het enige wat links doet, is wat correcties in de marge aanvoeren. Maar geen principieel neen. Als links denkende mens verwacht ik dat links denkende politici de burgers durven informeren over de belastingen en over wat met de belastingen gebeurt aan noodzakelijke en kritische bijsturing van een neoliberale ideologie, die de staat wil ontvetten en vervangen door steeds verdergaande liberaliseringen, die ook door “arme mensen” duur moeten worden betaald. Ik verwacht van zich links noemende politici een hartstochtelijk pleidooi voor eerlijke belastingen, die eerlijk worden geïnd, die eerlijk worden herverdeeld.
Ik heb van de SPa nauwelijks reactie gehoord op de fiscale amnestie voor fraudeurs. Ze hebben zeker geen veto gesteld tegen die onrechtvaardige wet, omdat ze bezeten waren door de fetisj of de heilige koe van “een begroting in evenwicht of zelfs met overschot”, waarvoor ook zij zelfs bereid waren ons patrimonium te verkwanselen.

Het aantal armen is in ons land schrikwekkend toegenomen, en dit na een regeringsperiode van acht jaar waaraan de SPa heeft deelgenomen. Als links denkende mens denk ik: het kan toch niet dat een partij als de SPa er geen principieel breekpunt van maakt om het aantal armen (generatiearmen, structurele en conjuncturele armen) op een zo kort mogelijke termijn bijvoorbeeld te halveren. Als men acht jaar de tijd heeft gehad, dan had dit toch moeten lukken.

Ik verwacht van linkse partijen en politici dat ze eerlijk, rechtlijnig en bovenal integer zijn, ook in hun benoemingspolitiek. Als ik dan zie dat opnieuw de SPa de ogen heeft dichtgeknepen wanneer de Waalse socialistische minister Christian Dupont de directeur van Fedasil Bob Pleysier juist voor de verkiezingen en enkel om puur politieke redenen aan de deur zet en vervangt door een ééntalig Waalse creatuur van Parti Socialiste-signatuur, dan begrijp ik daar niets meer van. En velen denken zoals ik. Ik hoorde deze morgen op de radio door een socialistisch kopstuk zeggen dat het grote verlies van de SPa mee veroorzaakt is door de schandalen binnen de PS, dan wordt dit goed door dit voorbeeld geïllustreerd. Maar in deze heeft de SPa, die ‘neen’ had moeten zeggen tegen het spel van Dupont, dit volkomen aan zichzelf te wijten.

Om niet verloren te lopen in anekdotiek wil ik tot de kern van de zaak komen.
Deze feitelijk rechtse keuzes zijn een teken van wat ik nog veel erger vind: ‘groot’ links durft of wil geen principiële vragen meer stellen bij het neoliberalisme dat als een vanzelfsprekendheid wordt aanvaard ook al overspoelt deze gruwelijke ideologie als een pletwals onze hele wereld.
En wie zijn daarvan de slachtoffers? De arm en machteloos gemaakte mensen hier, maar vooral in de landen van het zuiden. En zouden die mensen niet de eerste bondgenoten en zorgenkinderen van links moeten zijn?
Nu verliest links de verkiezingen ten gevolge van een halfslachtig programma. Wellicht had de SPa evenveel verloren met een meer radicaal links programma (in een samengaan bijvoorbeeld met CAP, Groen! en anderen), maar dan zou het naar mijn aanvoelen een verlies met opgeheven hoofd geweest zijn. Nu is het een verlies met hangende pootjes.

Tien jaar geleden schreef de Franse bisschop Jacques Gaillot een boek onder de titel: “Als de kerk niet dient, dient ze tot niets”.
Ik denk dat ook hetzelfde kan worden gezegd over de politiek.
Politici hebben een verschillende ‘ideologische’ visie op de samenleving. Het is de grote verworvenheid van de (parlementaire) democratie (hoe wankel en mank ze vaak ook loopt) dat deze verscheidenheid wordt beschouwd als een groot goed.
Politici van rechts denken de maatschappij en dus het grootste deel van de mensen het best te dienen door de versterking van het neoliberale wereldwijde globale kapitalisme. Het is hun recht om dat te denken. Maar het is ook hun plicht om die gedachte te toetsen aan de wereldwijde werkelijkheid van armoede, onderdrukking, enzovoort. En hierbij de vraag te stellen: hoe is het gesteld met de feitelijke vrijheid van deze miljoenen? Enkel deze vraag kan liberalen behoeden voor het schijnideaal van een abstracte vrijheid.
Politici van (écht) links denken de maatschappij en de mensen het best te dienen door scherpe vragen te blijven stellen bij de gang van zaken en de huidige machtsverhoudingen. En door de uitbouw van creatieve alternatieven, waarin niet de accumulatie van kapitaal in steeds minder handen de motor is, maar wel de participatie van zoveel mogelijk mensen aan een rechtvaardig verdeelde wereld. Links moet gelijkheid en solidariteit als fundamenteel tegenwicht voor de losgeslagen abstracte vrijheid van het neoliberalisme op de agenda blijven plaatsen, zonder die vrijheid te gaan offeren op het gevaarlijke altaar van een gerealiseerde utopie.
Als zich links noemende partijen van rode of groene signatuur deze dienst niet vervullen, dan dienen ze tot niets. En ik vraag mij terecht of niet terecht af of heel veel mensen dat niet op de een of andere manier hebben ervaren en er zo voor hebben gezorgd dat SPa is afgestraft.


Paul De Witte